|| Otomobil Ses Sistemleri İle İlgili Herşey Burada ||

Otomobil ses sistemleri hakkında
bilgiler, öneriler, resimler veya bununla ilgili videoları bu konu
altında paylaşalım.



SES NEDİR?

Elektrik enerjisini ses
enerjisine çevirir.
1. Konik hoparlörler (Direkt radyatörler) Ses dalgalarını doğrudan
doğruya yayımlarlar
2. Hunik hoparlörler (Endirek radyatörler).Ses dalgalarını huni
biçiminde bir borudan geçirerek yayımlarlar.

Özellikleri
1. Hoparlör toplam distorsiyonu küçük olmalıdır (Diyafram devintisi 2
mm.den küçük olmalı).
2. Frekans yansıtsama eğrisi düz, düzgün, geniş olmalı (Konuşma
için:200- 7000 Hz/ Konuşma netliği için 3000 Hz.de tümsek olmalı).
3. Güç dönüştürme verimi yüksek olmalı.
4. Büyük ses (Akustik) güçlerde hoparlör hasara uğramamalıdır
5. Transit işaretleri algılayabilmelidir.
6. Yönelgenlik (Direktivite) her frekansta aynı olmalı.
7. Sağlam olmalı.
8. Birim akustik güce isabet eden maliyeti düşük olmalı.

1. Dinamik hoparlör (devingen
bobinli),
2. Devingen demirli
(distorsiyon fazla),
3. Armatürü dengeli (120
Hz.den düşük sesleri almıyor).
4. Kristalli-Tiz hoparlör
olarak kullanılır. Artık piyasada bulunmamaktadır. Dayanıksızdır
5. Şerit
6. Elektrostatik-Geniş frekans
bantlı, distorsiyonu küçük, sekizli polar diyagramı var.
Mahsurları: 250-2000 v.
polarma gerilimi gerekir.
Toplam verimi düşüktür.
Empedans uydurucu trafo gereklidir. Çıkış ses seviyesi düşüktür.

1. Hoparlörün bas seslerde iyi
bir davranış göstermesi için hafif, az kütleli, sıkıca bir diyaframa
gerek vardır. Tiz ve bas sesler arasında yeterince düzgün bir ses
basınç seviyesi elde edilir.
2. Arka yüzden çıkan ses dalgalarının ön yüze geçişini önlemek üzere
hoparlör geniş yüzeyli bir tahta üzerine takılır. Tahta akustik
ekran olarak kullanılıp, akustik geri besleme önlenmeye çalışılır.

Hoparlörün Elektriksel Empedansı
Alçak frekanslarda empedansın en büyük değere ulaştığı frekansa
hoparlörün rezonans frekansı denir.
Pratikte hoparlör empedansı 8 Ohm denince; 400 Hz.de ölçülen
empedans bilinir.
Yüksek frekanslarda hoparlör empedansı artar. Bu nedenle,yuvarlak
bir değer olsun diye hoparlör empedansı ile ölçmeler, 400-1000
Hz.arasında yapılır.

Hoparlör Polaritesi
Ölçüm için, bobin uçlarına pil bağlanır. Diyafram ileri giderse
pilin artı ucunun bağlı bulunduğu yer, bobinin de artı ucudur.

Huni Hoparlörler
Alüminyum ya da plastikten yapılır. Huni hoparlörün üretebileceği en
düşük frekansa, hoparlörün kesim frekansı denir. Huni hoparlörde
güç dönüştürme verimi %10-%40 arasındadır ( Direkt radyatörde %
10.dur)

Çeşitleri.
1.Dikdörtgen (Rectangular horn)
2.Yuvarlak (Round horn)
3.Dönemeçli (Reentrant horn)
4.Boyunlu yassı (Conventional Radial horn)
5.Boyunsuz yassı (Neckless Radial horn)
6.İki geçitli (Double diffraction horn)

Çalışma gücü ( Operating Power )
Ölçülmesi, 100-4000 Hz.arasında yapılır. Hoparlör ekseninden 1
M.uzakta 12 mikrobarlık (96 dB.lik) veya 3 M.uzaklıkta 4
mikrobarlık (86 dB.lik) ses basınç şiddeti üretebilmesi için
hoparlör ses bobinine uygulanan sinüzoidal elektriksel güç değerine
çalışma gücü denir.

Kapasite (Power Handling Capacity )
Hoparlörün hasara uğramadan dayanabileceği sürekli güç değeridir.
Yüksek güçlü olarak bilinen bas hoparlörlerin kapasiteleri : 10-250
W. arasındadır.

Müzik gücü ( Musical Power )
Hoparlör bobinine 25 Hz.den küçük, konuşma ve müziği temsil etmek
üzere darbeli gerilim uygulanır. Hoparlörde uğultu ve cızırtının
başlamadığı, distorsiyonun henüz gözlenmediği duruma gelinceye
kadar, giriş elektriksel gücü arttırılarak müzikal güç bulunur.

SİSTEMİN DAĞILIMI



Şunu
belirtmem gerekir ki ana ünüitenin ve kolonların kabinlerini yapmak
büyük bir zevkti. Bunu yaptırabilirsinizde fakat kullanılan
malzeme ve işçilik iyi olmayabilir iyi olsa bile pahalıya
patlayabilir.
Sistemimde iki ana kolon
(uzunluk x genişlik x derinlik = 120cm x 25cm x 35 ) , manyetik
koruması özel akustik süngerle sağlanmış (kolonun iç duvarları
kaplanmış) ve wofeer bölümü ile kolon bölümü içten ayrılmıştır. En
önemlisi sertleştirilmiş özel MDF (1.5 cm kalınlığında) malzeme
kullanılarak yapılmıştır. Bir tanesinin üzerinde 1 adet TS-S20
tweeter , 1 adet
TS-W203C subwoofer, 1 adetTS-M103 orta bas sürücü , 1 cift TS-G1716
hoparlör ve 1 adet TS-H871 hoparlör bulunmaktadır. Tek kolanda
bağlantı switch sayısı 3 'tür (woofer, hoparlör ve tweeter
bağlantıları). Unutmadan söyleyeyim kolonların boş ağırlığı 22Kg.
Ayrıca iki subwoofer iki de kolon bölümünde olmak üzere ön tarafa
yerleştirilmiş bass refleks delikleri de mevcuttur.

Sistemde
ayrıca 2 adet (uzunluk x genişlik x
derinlik = 20cm x 30cm x 35cm ) ayrı çekmece kolon vardır. Kolonlar TSA6920 hoparlör ile donatılmıştır
ve arkada bass reflesk deliklidirler.
Ve yine 2
adet (uzunluk x genişlik x derinlik =
15cm x 12,5cm x 10cm ) bir çift TS-H871 (8.7cm 2 yollu) donatılmış ve önüne küçük
elips hava deliği açılmış uydu hoparlörler bulunuyor.

İyi bir oto müzik sisteminin olmazsa olmazları nelerdir?

İyi bir sisteme sahip olmak için ilk olarak belirli niteliklere sahip
bir radyo-teyp almak gerekiyor. Herşeyden önce ön ve arka
hoparlörlere bağımsız kumanda edilebilmeli (Fader yapılabilmeli).
Bass ve Treble (kalın ve ince) seslerine de bağımsız olarak kumanda
edilebilmeli. Kendi içinde en az 4x30 Watt gücünde bir amfi çıkışı
(Hipower) olmalı. İlave bir amfi ile sistemin her zaman
kuvvetlendirebileceği düşünülerek ekstra amfi
çıkışının olmasına dikkat edilmeli.
Otomobilde kaliteli müzik dinlemek için kesinlikle CD
player'a sahip olmak gerekiyor. Bu nedenle alınacak radyo-teybin bagaj
disk çalar çıkışı da olmalı. Bu sayede bagaja monte edilecek bir CD
player'ı teybin üzerinde bulunan bir düğmeden kontrol ederek istenilen diski
rahatlıkla dinlemek mümkün oluyor. Kullanılan bagaj diskleri genellikle 6 10 ya da 12 adet
disk çalma kapasitesine sahiptir.
Bu sistem tamamlandıktan sonra sıra
hoparlörlerin seçimine geliyor. Eğer bütçe kısıtlıysa orjinal
hoparlörler kullanılarak sistem tamamlanabiliyor. Hoparlörler monte
edilirken otomobilin
kendi yuvalarını kullanmak yeterli.

Müzik sistemi alınırken nelere dikkat etmeli?
Sistemi kurmaya başlarken üç önemli faktörü göz önünde bulundurmak
gerekir:

İstenilen performans Otomobildeki elverişli alanBu iş için ayrılan bütçe
Kuracağınız sisteme en uygun ürünü seçmelisiniz. Kurduğunuz sistemin
basit olmasına önem göstermeli gereksiz ekstra
ürün kullanmamalısınız.
Bir müzik sistemi kurarken ilk önce plan yapmalı ve her zaman kurmuş
olduğunuz sisteme daha sonra ilaveler yapabileceğinizi unutmamalısınız.
Unutmayın hiçbir
zaman daha çok ilave daha çok kaliteli
ve yüksek ses elde etmeniz anlamına gelmez.

Daha kaliteli ses için otomobilin orijinal radyo-teybini değiştirmek
zorunlu mu?

Günümüzde fabrika çıkışında bir dizi standart ve sökülmesi güç
parçalarla teslim edilen otomobillere farklı aksesuar ve donanımların
ilave edilmesi gittikçe zorlaşıyor.
Örneğin SRS Hava Yastığı Sistemi bulunan bir otomobile satış sonrası bu değişikliğin
getirdiği görüntü bozukluğu haricinde bir sorun yaşanmaz.
Burada karşılaşılan asıl zorluk hoparlörlerde ve bunları çalıştırmak
için gerekli olan gücün sağlanamamasından karşımıza çıkar. Aracınıza

Araç sahibinin dinlediği müzik türü oto müzik sistemi
seçiminde ne derece etkili?
Kaliteli müzik sisteminin anahtarı; hoparlördür! Araç sahibinin
dinlediği müzik hoparlör
seçiminde son derece etkili. Çünkü her hoparlörün kendi karakterine
uygun olarak iyi çaldığı bir müzik türü vardır.
Bazı hoparlörler mekanik ses verirler bazısı çok fazla
echo yapar

Hangi tür müziğe hangi hoparlör kullanılmalı?

Dünyada yüzlerce marka değişik hoparlör var. Çoğu hoparlör markası tek
veya iki farklı müziğe odaklanmıştır. Mesela klasik ve slow müziği iyi
çalar. Ama techno müziği çaldığı zaman ses bozulmaya başlar.
Techno müzik çalan hoparlör ise slow müzik
çaldığında çok sert bir ses verdiği için rahatsız olursunuz.

Bununla birlikte distribütörlüğünü yaptığımız MB Quart marka
hoparlörlerin en büyük özelliği ise her türlü müziğe uyumlu olması. Zira
bu marka Amerika'da bütün otomobil müzik sistemleri ile ilgili
profesyonel yarışmalarda en yüksek dereceyi elde eden markadır.

Araçların arka cam içi panellerine hoparlörler
yerleştirmek doğru mu?
Eskiden bu uygulama çok yaygındı. Ancak bu bölümler artık hoparlör
takmaya elverişli değil. Çünkü bu bölümlerin iç taraflarında darbe emici
sac kafesler var. Görevleri arkadan vurma
esnasında süspansiyon vazifesi görerek aracın katlanmasını önlemek.
Eskiden Doğan Şahin
tarzı arabalarda o paneller kesilip oralara hoparlör takılıyordu.
Bugünkü otomobillerde o paneli kesmek cinayet! O sacı
kesip aynı yerlere 25-30 cm'lik hoparlör koyarsanız otomobil arka
veya yan darbe aldığında arka kapıları buruşacak ve açılmayacaktır. Yani
otomobildeki mukavemet yok olacaktır. Ayrıca müzik açısından arkadan
gelen ses makbul
değil. Önemli olan sesin önden gelmesi. Bir konsere gittiğiniz zaman ya
da evinizde müzik dinlediğinizde müzik hep önden gelir. Öne
yerleştirilen hoparlörler daima daha iyi performans verir.

Otomobilin orijinalliği bozulmadan müzik sistemi nasıl
yenilenebilir?

Müzik sistemleri oldukça pahalı
uğraşlar. Bu nedenle kısıtlı bütçeler için de çok aşamalı sistemler
bulunuyor. Kısacası ucuz bir sistemle başlayıp eklemelerle bu
sistemi kusursuz hale getirebilmek mümkün. Bu noktada en önemli konu montaj. İyi bir
montajcı müzik sistemini otomobili kesip biçmeden otomobili tahrip
etmeden kurmak zorunda. Burada devreye bilgi beceri deneyim ve
ustalık giriyor. İyi bir müzik seti yaratmak adına araçlarının tahrip
olmaması için otomobil sahiplerinin araçlarını ustalık ve becerilerine
güvenmedikleri montaj atölyelerine teslim etmemeleri gerekiyor.
Distribütörlüğünü yaptığımız bir American firması olan Rockford Fosgate dünyada üretilen
tüm orjinal otoların radyo-teyplerine birebir uyan bir amfi sistemi
geliştirdi. Geliştirilen bu amfi sistemi sayesinde

Yenilenen müzik sistemini başka bir araca aktarmak mümkün mü?

Aynı taşınırken evdeki müzik setini alıp başka bir eve götürmek gibi otomobilini
satmaya karar verdiyse taktığımız sistemi söküp otonun orijinal
sistemini yerine sıfır hasarla takıyoruz. Böylece araç eski haline
geldiği için satılırken değer kaybetmiyor.

Direksiyondan kumanda sonradan taktırılabilir mi?
Direksiyondan kumanda arabanın orijinal
sistemiyle beraber satılan bir donanım. Sonradan yaptırma imkanı yok.
Bu kumanda sayesinde arabanın radyo-teybini direksiyondan açıp
kısabiliyor ve radyo kanalı değiştirebiliyorsunuz. Bu konuda önemli bir
nokta otomobilin
orijinal teybinin değiştirilmesi halinde direksiyondan kumandanın
kullanılamaz hale gelmesi. Piyasada "interface" denilen adaptörler
sayesinde bazı marka teypleri direksiyondan kumanda ile kullanma imkanı
var ama çok kısıtlı.

Sonradan çoklu CD çalar taktırırken dikkat edilmesi gerekenler nelerdir?
Otomobilin orijinal CD çalarını taktırmak gerekiyor. CD çaları herhangi
bir yerden değil mutlaka otomobili
üreten firmadan alınması gerekiyor. Çünkü aynı marka ve model bile olsa üretici firmadan
almadığınız CD otomobile birebir uymuyor. Bunun nedeni firmanın CD
üzerinde kendine özel değişiklikler yapması. Firmalar otomobil
sahiplerini CD çaları
sadece kendilerinden almaya mecbur bırakıyor. Bu yüzden de fiyatları
normal CD'lere oranla iki misli oluyor.

Eski otomobillere CD çalar taktırmak mümkün mü?

Eski otomobillerde teybin CDçıkışı yoksa "FM modülatörlü" diye
tanımlanan CD çalarlar var. Bagaj CD'si ama öne gelen ve
kibrit kutusundan biraz daha büyük bir görüntü ünitesi var. Onun
üzerinden şarkı ve CD değiştiriyorsunuz. Sesini de FM frekansından 88.3
veya 88.9'a ayarlayıp oradan dinliyorsunuz. Yani sanki arabanın içinde
bir radyo istasyonu varmış gibi bagajdan size yayın yapıyor. Bu CD
çalarlarda ses CDdeğil
radyo kalitesinde oluyor. Ama başka bir çözüm yok. Bugün Doğan'a da Renault 12'ye de bu şekilde CD
çalar takabilirsiniz.

Otomobilde mp3 dinlemek için neler yapılabilir?
Walkman tarzı portatif mp3'leri özel adaptörler sayesinde otomobilinizin
teybine takabilirsiniz. Ayrıca sadece otomobiller için üretilmiş
mp3'ler de var. Oto Müzik Merkezi olarak ithal ettiğimiz M-Station marka
oto mp3 3000 şarkı
kapasiteli. Aynı oto radyo-teybi gibi altı kızaklı olduğu için
istendiğinde çıkarıp yanınıza almak
mümkün. Evinizdeki bilgisayardan download ettiğiniz şarkıları mp3'ün
hafızasına kaydederek arabanızda dinleyebiliyorsunuz. Bu mp3'ün fiyatı
1.000 ile 1.250 Dolar arasında değişiyor.

Müzik sistemleri için verilen garantiler nelerdir?
Oto Müzik Merkezi olarak yaptığımız montajlarda ömürboyu garanti
veriyoruz. Bir sertifika ile müzik tesisatını yaparken arabaya hiçbir
şekilde zarar vermediğimizi ve herhangi bir arıza halinde ömürboyu
montaj garantisi verdiğimizi beyan ediyoruz. Garanti kapsamında arızalar
ücretsiz olarak tamir ediliyor.

Yeni jenerasyon otomobillerde karşılaşılan en büyük
güçlükler nelerdir?
Müzik sistemleri artık arabalara çok entegre olmuş durumda. Sisteme
ilave bir amfi eklemek inanılmaz güç. Bunu yaparken arabanın en ufak bir
kablosuna zarar verseniz araba bir daha
çalışmayabilir. Böyle bir arıza garanti kapsamı dışına çıkacağı için
otomobil sahibi çok güç durumda kalacaktır. Dolayısıyla teknolojiyi çok
yakından takip etmek gerekiyor.
Bu nedenle günümüzde müzik tesisatı yapan montajcı sayısı hızla
azalıyor. Amerika'da her yıl 300-500 montaj dükkanı kapanıyor.
Türkiye'de birkaç sene öncesine kadar çok fazla montaj atölyesi vardı.
Şimdi montajcı sayısı bakımından on sene öncesinin rakamlarına döndük.
Sadece bu işi en iyi bilenler ayakta kalabiliyor.

Distribütörlüğünü yaptığınız markalar nelerdir?
Dünyanın en ünlü markalarıyla çalışan Oto Müzik Merkezinin MB Quart Dynaudio Lightning Audio Necvox Lanzar Pyle Xtant bulunmaktadır.

Oto Müzik Sistemleri ile ilgili bazı terimler
HOPARLÖR
Kaliteli bir oto müzik sisteminin temeli iyi bir hoparlörden geçer.
Monte esnasında dikkat edilmesi gereken husus otomobilinizdeki
hoparlör yerlerine uygun ebatlarda hoparlör takılmasıdır. Montajcı
mutlaka otomobilin kendi hoparlör yuvalarını kullanmalı bu yuvalar içine
olabilecek en büyük ebatta hoparlör monte etmelidir.

SUBWOOFER
20-100 hz arasındaki frekans bandındaki sesler bas sesler olarak
tanımlanır. Bu frekans bandındaki sesleri veren hoparlöre subwoofer adı
verilir.
Subwoofer müziğin içinde olan alt basları verir. Arabanıza subwoofer
takmazsanız arabanızın
kapılarına takılı olan hoparlörlerden gerekli olan dip bas sesleri
istediğiniz gibi duyamazsınız. Kaliteli müzik dinlemek için bagaja küçük
dahi olsa mutlaka bir subwoofer taktırmak gerekir. Müziğin içindeki
kontrabası bas gitarı
duyabilmeniz için subwoofer'a ihtiyaç vardır. Müzik dinlerken
subwooferı duymakla kalmaz aynı zamanda hissedersiniz de.

MID BAS
100 Hz ile 300 Hz arasındaki sesleri verebilen hoparlörlere mid bas
hoparlörler denir.

MIDRANGE
300 hz ile yaklaşık 3 Khz arasındaki sesleri veren hoparlörlere midrange
hoparlörler denir.

TWEETER
Yaklaşık 3 Khz ve üstündeki sesleri veren hoparlörlere tweeter denir.

AMFI
Amfi ses gücünü ve kalitesini artırmaya yarar. Eğer otomobilin Orijinal
radyo/teybine bağlanmak isteniyorsa bu çıkışa uyumlu olması gerekir.
Anfi gücüne karar verirken dikkat etmeniz gereken en önemli şey
Amfiler iki dört veya
beş kanal çıkışına sahiptir. İleride doğabilecek ihtiyaçlarınızı göz
önünde bulundurarak bazı ekstra özelliklere uyumlu bir amfi tercih
etmenizde fayda var. Bu ekstra özellikler arasında crossover bas ve tiz ayarı mono çıkış yer
alıyor.

CROSSOVER
Crossover amfiden çıkıp hoparlöre giden frekansları düzenleyen bir
cihaz. Dünyada her şeyi çok iyi çalabilen bir hoparlör olsaydı crossover her
hoparlöre ihtiyacı olduğu frekansı yollayarak kulağımızın bütün
frekansları doğru almasına yardımcı olur. Crossover sayesinde her
hoparlöre doğru sinyal gider. Böylece hoparlörler de doğru frekans
bandında daha kaliteli temiz güçlü çalar. Üst
düzey kalitede bir ses sisteminde mutlaka crossover bulunması gerekir.
Aktif ve pasif olmak üzere iki çeşit crossover vardır. Aktif crossover
radyo-teyp veya cd çalar ile amfi arasına bağlanır. Pasif crossover ise
amfi ile haporlör arasına bağlanır. Genelde aktif crossover daha çok
tercih edilir. Amfiden önce bağlandığı için amfinin çıkarmış olduğu gücü
hoparlörün daha iyi almasını sağlar.

HI-FI (HIGH FIDELITY)
Hi-Fi İngilizce "yüksek sadakat" anlamına gelen High Fidelity
kelimesinin kısaltmasıdır. Müziği doğal ve kaliteli dinlemek anlamında
kullanılır. Bazı hoparlörler müziğe kendi karakterlerine göre yorum
yaparlar. Bazısı biraz daha tizli çalar bazısı daha
midli. Gerçek Hi-Fi'ciler müziği olabildiğince doğal dinlemeye çalışır.
performans direksiyon sistemi ilave etmek hemen hemen olanaksız. Benzer
bir sorun da OEM (Orjinal Equipment Manufacturer) otomobil ses
sistemlerinde yaşanıyor. OEM otomobil ses sistemlerinin sorunu
zannedildiği gibi radyoların değiştirilmesi değildir. Bu çok kolay bir
iştir ve radyo/teyp/CD kombinasyonunda bazısı ise çok donuk ve baslı ses
verir. Müşteri sevdiği müzik türünü en kaliteli dinleten hoparlörü
seçmesi için montajcıya müzik tercihleri hakkında detaylı bilgi vermeli
ve mutlaka önerilen hoparlörü almadan önce bir şekilde dinlemelidir.
hoparlörlere yapılan küçük bir müdahale ile eşsiz kalitede ses elde
etmek mümkün oluyor. müşteri bizim taktığımız müzik setini alıp başka
bir araca takabiliyor. Araç sahibi distribütörlüğünü yaptığı firmalar
arasında Rockford Fosgate anfinin gerçek watt değeridir. Bunun için
amfinin üzerindeki değil kataloğunda yazılı olan değerler esas
alınmalıdır. Bazı marka amfilerin üzerinde 2x100 Watt yazar ama gerçekte
2x25 Watt'tır. İkisi aslında aynı. Ancak aynı otomobilde SAE ile HP
beygiri gibi ikisinin hesaplanış şekli farklıdır. Otomobilin normalde
voltajı araç giderken 12 Volt seviyesindedir. Ama genellikle amfilerin
üzerinde 14.4 Volt'taki değeri yazılır. crossover'a ihtiyaç
duyulmayacaktı. İyi bir müzik sistemi için insan kulağının duyduğu
frekansları düz (flat) bir şekilde kulağa vermek gerekiyor. Bunu
gerçekleştirebilmek için 2 veya daha fazla hoparlöre ihtiyaç duyulur. fabrika çıkışında monte edilmiş mevcut
AM/FM/kaset/CD sisteminiz dışarıdan ortalama bir fiyatla satın
alabileceğiniz piyasa ürünleri kadar iyidir.